میدان نقش جهان اصفهان

میدان نقش جهان اصفهان در ابعادی کوچکتر، در دوره تیموریان ساخته شد. در زمان شاه عباس اول این میدان توسعه یافت و فرم و شکل امروزی خود را یافت. برخی از مهمترین ابنیه پیرامونی این میدان، در همین دوره ساخته شد. پس از انتقال پایتخت ایران از اصفهان به شیراز، میدان نقش جهان اهمیت خود را به تدریج از دست داد. در دوره قاجار، این میدان و ابنیه پیرامونی آن رو به تخریب نهاد. با آغاز دوره پهلوی اول تمامی ابنیه اطراف میدان بطور کامل بازسازی شدند. کار مرمت و بازسازی این ابنیه تا امروز بطور مداوم ادامه دارد. ميدان نقش جهان در زمان صفويان در جايی بنا شده است که پيش از آن باغ بزرگی بنام باغ نقش جهان در آن مکان بوده است. درازای ميدان نقش جهان بيش از 500 متر، پهنای آن 165 متر و مساحت آن نزديک به 85 هزار مترمربع است. در گرداگرد اين ميدان بناهای باشکوه و زيبايی چون مسجد شيخ لطف الله، مسجد جامع عباسی کاخ عالی قاپو و سر در قيصريه ساخته شده که هر يک از آنها نمونه ای درخشان از معماری دوران صفويان است. این میدان و دیگر آثار تاریخی اطراف آن شامل مسجد امام ( مسجد جامع عباسی ) ، کاخ عالی قاپو ، مسجد شیخ لطف الله و سر در بازار قیصریه ، اثر فکر خلاق و دستان هنرمند معماران ورزیده ایرانی بویژه شیخ بهائی ، استاد علی اکبر اصفهانی ، و استاد محمد رضا اصفهانی است .

سرگذشت میدان نقش جهان

در طول دوران ساخت میدان و پس از آن در سراسر دوران صفویه، میدان زنده و فعال بوده، لیکن در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین، به تدریج از رسیدگی به میدان خودداری شده‌ است. در زمان سلطنت شاه سلطان حسین، جوی‌های آب به تدریج راکد شده و آخرین درختان باقیمانده از درختانی که شاه عباس به دست خود کاشته بود، خشکیده‌اند. در دوره قاجار، این میدان نیز مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی مهری قرار گرفت. بخش‌هایی از عمارت نقاره خانه در طول دوران آشفتگی ایران از حمله افغانان تا استقرار حکومت قاجارها، تخریب گردید. در دوره حکمفرمایی برخی حکام محلی مانند شاهزاده ظل السلطان و شاهزاده صارم الدوله مجموعه میدان نقش جهان تا مرز تخریب نیز پیش رفت. در پایان دوران قاجار، بخش عمده‌ای از حجره‌ها تخریب شده بود، کاشیکاری گنبدها شکسته بود و میدان از همه لحاظ نیاز به مرمت داشت.

بناهای اطراف میدان نقش جهان

سر در قیصریه

سردر بازار قیصریه در شمال میدان، قرینه با ورودی مسجد جامع عباسی (مسجد امام) در جنوب میدان است که در گذشته ورودی اصلی میدان بوده و بر بالای آن در دو طرف نقاره‌خانه‌ای وجود داشته که هر روز در هنگام طلوع و غروب خورشید بر حسب یک سنت قدیمی بر بالای آن نقاره می‌زدند.این سردر تزیینات بسیار زیبا، از کاشی، دارد که به «برج قوس» معروف می‌باشد. به این معنی که منجمان تولد شهر اصفهان را در این برج دانسته‌اند که به صورت نیم تنه‌ای از ببر با دم اژدها است. علاوه بر آن تزیینات نقاشی دیواری با موضوعاتی مثل شکار دسته جمعی شاه عباس، تصاویر مردان و زنان اروپایی، جنگ شاه عباس با ازبکان نیز دیده می‌شود.

مسجد شیخ لطف الله

این مسجد به دستور شاه عباس و به افتخار حضور شیخ لطف الله از علمای مذهب تشیع که به دعوت شاه عباس اول از لبنان به اصفهان آمده بود بر روی خرابه‌های یک مسجد قدیمی ساخته شد. این مسجد تفاوت‌هایی با مساجد دیگر دارد از جمله عدم وجود مناره، گلدسته و حیاط و صحن است. حدوداً 3متر از کف زمین بالاتر ساخته شده تا زیر فضای گنبدخانه یک شبستان زیرزمینی احداث شود.درون و بیرون مسجد با کاشی‌های بسیار زیبا پوشیده شده که خطاطی آن توسط استاد علیرضا عباسی با همکاری استاد باقر بنا انجام شده و بنای این مسجد با عظمت نیز استاد حسین بناء اصفهانی است.

“مسجد جامع عباسی “مسجد امام

این مسجد در ضلع جنوبی میدان نقش جهان دارای گنبدی با ارتفاع حدود50متر و مناره‌هایی در طرفین گنبد با ارتفاع 48 متر و دو مناره ورودی با ارتفاع 42متر توسط معمار و شهرساز مشهور دوره صفوی، استاد علی اکبر اصفهانی، با خلاقیت تمام احداث گردیده است. ورودی‌های مسجد با زاویه 45 درجه ساخته شده که با این شگرد استاد معمار توانسته زاویه محراب مسجد را رو به قبله در آورد. این مسجد نیز با تزیینات بسیار زیبای کاشی پوشیده شده است.

کاخ عالی قاپو

عالی‌قاپو اولین بنای ساخته شده در ضلع غربی میدان بر روی پی کاخی از دوره تیموری است، عالی قاپو به معنی درب عالی می‌باشد که 38 متر ارتفاع و تقریباً 7 متر پیش آمدگی در میدان دارد که این پیش آمدگی برای ایجاد میدان دید وسیع‌تر برای پادشاه و درباریان جهت مشاهده مراسم متعدد برگزار شده در میدان می‌باشد.این بنا در ابتدا به صورت دو طبقه ساخته شد و سپس به چهار طبقه تبدیل گردید. ایوان چوبی ستون‌دار در این مرحله به آن اضافه و در پی آن طبقه پنجم ساخته شد. از ویژگی‌های این بنا آن است که به هر نمای بیرونی آن که نگاه کنیم تعداد طبقات متفاوت است، نمای شرقی 2 طبقه، نمای غربی 5 طبقه که از طریق راه پله ویژه ملاقات‌های شاهانه 7 طبقه نشان می‌دهد. این کاخ 52 اتاق متعدد با پلان و تزیینات متفاوت دارد که نقاشی‌های آن عمدتاً توسط رضاعباسی و شاگردانش انجام شده است.

آدرس میدان نقش جهان اصفهان

اصفهان ،چهار باغ،خیابان سپه – میدان نقش جهان